นิทานสอนใจการใช้เหตุผล เรื่อง ไปเป็นนายอำเภอ

บทละคร (มีตัวละคร 3 คน)

คนที่หนึ่ง เป็น ผู้เล่าเรื่องบนเวที 

ให้ยืนที่มุมเวทีด้านใดด้านหนึ่งตลอดเวลา พูดว่า
“ฮุ่ยจื้อ เป็นบัณฑิตสอบจอหงวนได้ และกำลังเดินทางไปรับตำแหน่งนายอำเภอที่เมืองเหลียง 

เขาเดินทางมาถึงแม่น้ำแห่งหนึ่ง จึงว่าจ้างคนแจวเรือ ให้ช่วยพาข้ามแม่น้ำ”

คนที่สอง เป็น ฮุ่ยจื้อ ทำท่าร้อนรนเดินทาง พูดว่า
“เดี๋ยวไม่ทัน ไม่ทัน จะต้องไปรับตำแหน่งให้ทันก่อนพระอาทิตย์ตก”
ฮุ่ยจื้อ เดินมาพบคนแจวเรือ จึงพูดว่า “พาข้าข้ามไปฝั่งโน้นหน่อย รีบๆ นะ”

คนที่สาม เป็น คนแจวเรือ พูดว่า “เชิญเลยท่าน ค่อยๆ ก้าวลงเรือมา”

ฮุ่ยจื้อ ทำท่าก้าวลงเรือ แต่ด้วยความรีบร้อน ทำให้ตกน้ำ

น้ำลึกพอสมควร ฮุ่ยจื้อช่วยตัวเองไม่ได้ คนแจวเรือต้องช่วยฉุดขึ้นจากน้ำ

แล้วพูดว่า “ทำไมท่านจึงรีบร้อนนัก”

ฮุ่ยจื้อ “ข้าจำเป็นต้องเดินทางไปรับตำแหน่งนายอำเภอเมืองเหลียง”
คนแจวเรือ “ท่านนะหรือ จะไปเป็นนายอำเภอ แค่ตกลงไปในน้ำเมื่อครู่ 

ยังช่วยตัวเองไม่ได้ หากข้าไม่ช่วยขึ้นเรือ ก็คงยังอยู่ในน้ำ

แล้วเช่นน้ำจะให้ไปเป็นนายอำเภอได้อย่างไร”

ผู้เล่าเรื่องบนเวที พูด
“เอ๊ะ คนแจวเรือ เขาอ้างเหตุผลผิดนะ สงสัยเหลือเกินว่าท่านฮุ่ยจื้อจะตอบอย่างไร”
ฮุ่ยจื้อ “แม้ว่าข้าพเจ้าจะว่ายน้ำไม่คล่อง 

แต่ก็ไม่ใช่สาเหตุสำคัญที่จะทำให้ข้าพเจ้าเป็นนายอำเภอไม่ได้นะ ท่านคนแจวเรือ

ที่ข้าพเจ้าเป็นที่ยอมรับของทางบ้านเมืองให้รับผิดชอบหน้าที่นี้

เพราะข้าพเจ้ามีความรู้เรื่องการปกครอง การทำนุบำรุงบ้านเมืองนะท่าน”
คนแจวเรือ “ต้องขอโทษด้วยนายท่าน ข้าพเจ้าทราบแล้ว”
คนแจวเรือ ทำท่าแจวเรือจนถึงฝั่ง ฮุ่ยจื้อจ่ายค่าตอบแทน 

ขณะนั้นเอง ฮุ่ยจื้อเห็นต้นไม้ (คนเล่าเรื่อง ทำตัวเป็นต้นไม้)

ฮุ่ยจื้อ “ท่านๆ คนแจวเรือ ต้นไม้นี้มีคาคบไม้ที่มีน้ำขังอยู่เต็ม 

มีปลาว่ายน้ำอยู่ด้วย อัศจรรย์แท้ เร็วๆ มาดูกัน”
คนแจวเรือ ทำท่าผูกเรือ แล้วเดินไปสบทบกับฮุ่ยจื้อ ที่ต้นไม้
ฮุ่ยจื้อ “แปลกแท้ๆ ปลาที่ไหนจะมาอยู่ในแอ่งน้ำที่คบไม้นี้ได้ 

ท่านว่าไหม ท่านคนแจวเรือ ข้าพเจ้าไม่เคยเห็นเลย 

ข้าพเจ้าว่าปลาตัวนี้จะต้องเป็นมัจฉาศักดิ์สิทธิ์อย่างแน่นอน”
คนแจวเรือ “มิได้ท่าน ปลาตัวนี้เป็นปลาธรรมดา มิได้เป็นมัจฉาศักดิ์สิทธิ์ 

เมื่อคืนนี้ฝนตก น้ำก็ขังอยู่ในคาคบไม้นี้ ข้าพเจ้าเองที่นึกสนุก 

เอาปลาเป็นๆ ตัวหนึ่งปล่อยลงไป กะว่าเย็นนี้จะนำกลับไปทำอาหารรับประทานที่บ้าน”

คนเล่าเรื่อง ซึ่งทำตัวเป็นต้นไม้ พูด
“เอาล่ะสิ ฮุ่ยจื้อไปอ้างเหตุผลผิดๆ แบบนั้น แล้วจะตอบคนแจวเรืออย่างไรล่ะนี่”
ฮุ่ยจื้อ “ข้าพเจ้านี้ ขาดความรอบคอบนัก ขอขอบคุณท่านคนแจวเรือ ที่เตือนสติข้าพเจ้า”
คนแจวเรือ “ข้าพเจ้าหรือ? ข้าพเจ้ามิกล้าเช่นนั้น!”
ฮุ่ยจื้อ “ท่านได้เตือนสติข้าพเจ้า โดยที่ท่านมิได้ตั้งใจ บัดนี้ข้าพเจ้ารู้แล้วว่า 

ตนเองยังขาดคุณสมบัติที่เหมาะสมสำหรับการเป็นนายอำเภอ 

เพราะไปอ้างความไม่รู้ แล้วสรุปว่าปลาต้องเป็นมัจฉาศักดิ์สิทธิ์”
คนแจวเรือ “ท่านอ้างความไม่รู้ ไม่เคยเห็น ไม่เคยมีประสบการณ์ 

แล้วสรุปไปต่างๆ นาๆ นั้นเป็นความเห็นที่ผิด ที่บกพร่องแน่นอน 

แต่ถึงอย่างไร ข้าพเจ้าก็เห็นว่าท่านยังสามารถเป็นนายอำเภอได้”
ฮุ่ยจื้อ “ทำไมล่ะท่าน”
คนแจวเรือ “เพราะเมื่อท่านรู้ข้อเท็จจริงมากขึ้นแล้ว ท่านก็ยอมรับผิด 

และพร้อมจะเปลี่ยนความเข้าใจให้ถูกต้องไงล่ะ 

คุณสมบัตินี้ก็สำคัญเหมือนกันสำหรับผู้ปกครอง 

ข้าพเจ้าเห็นว่า บัดนี้เวลาล่วงมามากแล้ว ขอให้นายท่านรีบเดินทางเถิด 

จะได้ไปทันรับตำแหน่ง อย่าได้เปลี่ยนใจล้มเลิกการเดินทางเลย”
ฮุ่ยจื้อ ทำท่าลา แล้วเดินทางต่อ คนแจวเรือเดินไปอีกทางหนึ่ง ทำท่านั่งในเรือ

คนเล่าเรื่อง หยุดทำตัวเป็นต้นไม้ แล้วพูดว่า
“นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า ไม่ว่าใครก็สามารถอ้างเหตุผลผิดได้ ดังนั้น เราทุกคนควรระวังเรื่องการใช้เหตุผลให้มากขึ้น”

ผศ.พกุล แองเกอร์ สรุปและเรียบเรียงจาก เรื่องสั้นของจีน
source: http://math1.snru.ac.th/UserFiles/File/math1@snru/thinking%20and%20decise%20subject/mathing%20decise%20abt/unit%20%202.doc